قاووت (قوتو) کرمان

قاووت، قاویت، قوتو، قووَت، قوَد، قُویت، قُبیت، قُوت از تنقلات مناطق مختلف ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه است. این پودر خوراکی که در واقع باید آن را نوعی شیرینی به حساب آورد، با ترکیب مواد مختلف در انواع مختلفی تولید می‌شود و طعم‌های متفاوتی دارد. در انواع مختلف آن از موادی همچون نخود، نارگیل، شکر، پسته و بسیاری از موارد دیگر استفاده می‌شود.

یکی از معروف‌ترین و کامل‌ترین انواع قاووت در استان کرمان تولید می‌شود که بدان در زبان محلی کرمان قووِتو گفته می‌شود. قووتو قهوه‌ای رنگ است و معمولاً شامل قهوه، تخم خرفه، خشخاش، جو، بذر کتان، گشنیز، روپاس، سیاه‌دانه، جدوا، هل باد یا هل سیاه ، هل رسمی یا هل سبز ، موردانه، کنجد، بذر کاهو و تخم آفتابگردان ، بذر کنف یا شاهدانه، مورد دانه، تخم گشنیز، دانه خشخاش، هل باد، هل رسمی، فلفل سیاه، قهوه و شکر می‌باشد.می‌باشد.ابتدا مواد را تمیز کرده سپس برخی از آنها با آب شسته تا خاک و سنگ آن تمیز گردد (سنگشور) و پس از خشک شدن جداگانه برشته کرده و سپس تمام مواد را با شکر مخلوط کرده و آسیاب می‌کنند.

خواص قاووت

با توجه به ترکیبات موجود در قاووت، این سوغات مغذی شیرین می‌تواند منبع خوب اسیدهای چرب غیراشباع و ترکیبات ضداکساینده باشد. در سال‌های اخیر به دلیل وجود ترکیبات مغذی شامل استرول‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب، ترکیبات فنولیک و … در بخش‌های مختلف گیاهان دارویی و مغزی‌ها و تأثیرات مفید آن‌ها بر عملکرد قلب و عروق بدن، به خصوص در افراد با ریسک بالای بیماری‌های قلبی، توجه ویژه‌ای به مصرف این گونه مواد غذایی معطوف شده‌است. ترکیبات پلی فنولی گروه بزرگی از مواد طبیعی گیاهی می‌باشند که معمولاً در میوه‌ها، سبزی‌ها، برگ‌ها، آجیل‌ها، دانه‌ها، ریشه و سایر قسمتهای گیاه دیده می‌شوند. ترکیبات فنولی با داشتن خاصیت ضداکسایشی و ضدرادیکالی می‌توانند نقش مهمی در حفظ کیفیت مواد غذایی و سلامتی انسان ایفا نمایند.[۳]

در حال حاضر قاووت به خاطر اجزاء تشکیل دهندهٔ آن با طیف وسیعی از اثرات درمانی به فروش می‌رسد که به نظر می‌رسد چنین خواصی جهت تأیید نیاز به مبانی معتبر علمی دارند. نتایج به دست آمده در پژوهشی نشان داد که نمونه‌های قاووت با داشتن مقادیر قابل توجهی ترکیبات فنولی دارای پتانسیل ضداکسایشی مطلوبی می‌باشند که می‌تواند به عنوان منبع مناسب ترکیبات ضداکسایشی مورد استفاده قرار گیرد.

به طور کلی قاووت از گروه تنقلات است هم می‌توان آن را به صورت تنها مصرف کرد و هم همراه افزودنی‌های دیگر و در استان کرمان مرسوم است هنگام زایمان خانم‌های باردار از مهمان‌ها با قاووت پذیرایی کنند. بسیاری از اهالی استان کرمان معمولاً روزانه چند قاشق از قووتو را مصرف می‌کنند. برخی نیز آن را در آب جوش می‌ریزند و استفاده می‌کنند. گرچه می‌توان آن را با شیر یا چایی نیز مصرف کرد. معمولاً رسم است هنگامی که خانمی زایمان می‌کند به او قووتو می‌دهند و از میهمانانش نیز با قووتو پذیرایی می‌کنند. در همدان با شیره انگور استفاده می شود.

خواص مواد تشکیل دهنده قاووت:

* تخم خرفه: دارای طبیعت سرد، مدر و ضد کرم کدو

* تخم گشنیز: طبیعت سرد و هضم کننده غذا، نیرو دهنده، ضد تشنج، ضد صرع و ضد کرم

* بذر کتان: طبیعت گرم، افزایش دهنده ادرار و رفع کننده یبوست

* بذر جو: طبیعت سرد، درمان بیماری‌های قلبی، یبوست و دیگر اختلالات هاضمه و کاهش دهنده کلسترول

* بذر کاهو: طبیعت سرد، شیرزا، ضد درد، مدر، التیام دهنده زخم و بواسیر، رفع کننده ناراحتی‌های کبد و خواب آور

* هل: طبیعت کمی گرم و خشک، تقویت کننده معده، مفید برای درمان تهوع، نفخ، سنگ کلیه و کیسه صفرا و به طور کلی مقوی

* سیاه دانه: طبیعت خیلی گرم، بادشکن، ملین و دافع سموم

* تخم آفتابگردان: مدر و به علت دارا بودن ویتامین A مفید برای قوه بینایی

* کنجد: طبیعت گرم، نرم کننده صدا و روده، رفع کننده خشونت حلق و غنی از ید

* مورد دانه: طبیعت معتدل، تقویت کننده و مقوی معده و مفید برای درمان خونروی از اعضاء، مفید در درمان روماتیسم، اسهال و بیماری‌های مجاری تنفسی

* بذر کنف: طبیعت گرم و خشک، نیرو بخش، ملین، مدر، ضد انگل و تسکین دهنده اعصاب

* فلفل سیاه: طبیعت خیلی گرم و خشک، مقوی معده و محرک اشتها و ضد مسمومیت

* قهوه: طبیعت سرد و خشک، نیرو بخش و تقویت‌کننده و موثر در درمان بیماری‌های ریوی، حصبه و…

* دانه خشخاش: طبیعت سرد، خواب آور، مخدر، افزایش دهنده وزن، تقویت کننده حواس و مفید برای کلیه، کبد و درمان اسهال

از دیگر اجزایی که در ترکیبات قاووت ممکن است استفاده شود، عبارتند از گندم، دارچین، تخم خربزه، زنجبیل، مغز پسته، نخودچی و میخک درختی

خواص دارویی و درمانی قاووت

قووتو معمولاً طبعی گرم دارد و برای موارد زیر موثر است:

• رفع خستگی برای کسانی که فعالیت جسمی و ذهنی زیاد دارند
• افزایش مقاومت زنان در زمان بارداری و مؤثر در رشد جنین
• مؤثر در درمان پادرد، استخواندرد ، کمر درد، سر درد
• موثر در کاهش درد برای زنان در زمان قاعدگی
• کاهش ضعف و ناتوانی در افراد کهنسال
• مؤثر در رشد ذهنی و جسمی کودکان
• افزایش توان جسمی ورزشکاران
• افزایش قدرت و توان مردانگی
• افزایش شیر در زنان شیرده
• رفع بی‌خوابی و سرگیجه
• تقویت چشم و اعصاب
• جلوگیری از ریزش مو و ابرو
• تقویت حافظه
• رفع درد دندان
• تقویت حافظه
• ضد باکتری
• مسهل